چگونگى حضور روحانیت در انتخابات
حمید رسایى
حضرت حجت علیه السلام، فرموده است:
«واما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الى رواة حدیثنا، فانهم حجتی علیکم وانا حجة الله علیهم; (1) در حوادثى که اتفاق مىافتد به راویان حدیث ما رجوع کنید; که آنها حجت من بر شما و من حجتخدا بر آنها هستم .»
امام خمینىقدس سره را به حق مىتوان از حجتهایى نام برد که امام عصر علیه السلام به ایشان اشاره فرموده است . آن مرد الهى، سراسر زندگىاش را مطابق بایدها و نبایدهاى دین محمد صلى الله علیه و آله ساخت و جز حق نیندیشید و نگفت; و از اینرو، هرگز دچار دوگانگى در اندیشه نشد و همواره در مسیر حق، قدم نهاد .
چگونگى حضور روحانیت در انتخابات
از کلام امامقدس سره چنین استفاده مىشود که حضور روحانیت در انتخابات به صورتهاى زیر ممکن است:
الف . تحقیق جهت آشنایى با کاندیداها;
ب . حضور در حوزه انتخابیه;
ج . تشویق مردم به شرکت در انتخابات;
د . معرفى اصلح به مردم;
ه . حضور در صحنه انتخابات به عنوان کاندیدا .
الف . تحقیق در مورد کاندیداها
یکى از راههاى حضور روحانیت در صحنه انتخابات، حضور محققانه و آگاهانه است . شاید بتوان گفت که این نوع حضور، لازمه موارد دیگر است و اثرى مستقیم در آنها دارد; چرا که راى یک روحانى، مستلزم شناخت او از کاندیداهاست، تا بتواند راى خود را به شخص اصلح اختصاص دهد . البته این مطلب در مورد تمامى افراد راى دهنده و نامزدهاى انتخاباتى صادق است و اختصاص به روحانیت ندارد .
امام شهیدانقدس سره ملتشریف و تمام اقشار متعهد را متوجه این نکته مىسازد که با چشمى باز وارد انتخابات شده و مسامحه نکنند:
«اگر در انتخابات مسامحه کنیم، مطمئن باشید که از راه مجلس به ما لطمه مىزنند .» (2)
چگونه مىتوان بدون تحقیق و شناخت، وارد صحنه انتخابات شد، در حالى که امام راحلقدس سره در پیام خود به مناسبت پنجمین سالگرد پیروزى انقلاب اسلامى که مقارن با انتخابات مجلس بود، حکم شرعى خود را چنین بیان مىکند:
«احدى شرعا نمىتواند به کسى کورکورانه و بدون تحقیق راى بدهد و اگر در صلاحیتشخص یا اشخاصى تمام افراد و گروهها نظر موافق داشتند، ولى راى دهنده تشخیصاش بر خلاف همه آنها بود، تبعیت از آنها صحیح نیست و نزد خداوند مسئولیت دارد و اگر گروه یا اشخاص، صلاحیت فرد یا افرادى را تشخیص دادند و از این تائید، براى راى دهنده اطمینان حاصل شد، مىتواند به آنها راى دهد .» (3)
رهبر عزیز انقلاب نیز راى و انتخاب به همراه شناخت را لازم و ضرورى مىدانند:
«صداقت و دلسوزى نمایندهاى که مىخواهید انتخاب کنید را تشخیص بدهید و او را انتخاب کنید .» (4)
«در نظام جمهورى اسلامى که مجلس، هم تعیین کننده آینده کشور و هم قانونگذار و تعیین کننده دولت است، تقنین مستقیما و اجرا غیر مستقیم به مجلس برمىگردد و لذا براى یک چنین کار مهمى، طبیعى است، خیلى باید سرمایهگذارى شود .» (5)
امام خمینىقدس سره نه تنها در مورد مکانى به اهمیت مجلس - که سرنوشتیک ملت در آن رقم مىخورد - بلکه حتى در مورد انجمن اسلامى دانشگاهها که تشکیلاتى است محدود و از اهمیت مجلس برخوردار نیست، چنین مىفرماید:
«باید شما توجه کنید که انجمنهاى اسلامى طورى باشند، اشخاصى باشند که آزمایش شده باشند، سوابق آنها معلوم باشد، کارهایى که قبل از انقلاب مىکردند، معلوم باشد; کارهایى که بعد از انقلاب مىکردند، معلوم باشد; که خداى نخواسته در انجمنهاى اسلامى یک وقت وضعى پیش نیاید که توجه شما سلب شود از واقعیت و یک وقتببینید که انجمن اسلامى هم گرایش پیدا کرده به شرق یا غرب .» (6)
امام راحلقدس سره در پیام دیگرى به ملت عظیم الشان و متعهد ایران سفارش مىکند تا در مورد سوابق اشخاص و گروهها به طور دقیق مطالعه کنند و سپس راى خود را به صندوقها بیندازند (7) . تمام این دستورات امامقدس سره بر اساس اهمیت مجلس و تاثیر شگرف این سنگر مهم بر زندگى اقتصادى و فرهنگى مردم است . امامقدس سره در این رابطه مىفرماید:
«همان طورى که صنایع مادر ما داریم، مجلس هم این طور است که اگر مجلس، یک مجلس اسلامى که با انتخابات صحیح انجام بگیرد و اشخاصى که انتخاب مىشوند، واقعا منتخب ملتباشند، تمام کارهاى کشور با دست مجلسیها اصلاح مىشود ... در این دورههاى آخر مىدانید که آن بلاهایى که بر سر ملت آمد، مادرش مجلس بوده .» (8)
بنا بر این، اگر مردم مؤمن و روحانیون آگاه و دلسوز دقت نکنند و به سادگى با انتخابات برخورد نمایند، همان اشتباهات گذشته تکرار خواهد شد و کسانى که مىخواهند کشور را به باد نیستى بدهند، پیروز شده و سنگر قانونگذارى را به دستخواهند گرفت . به فرموده حضرت امام نباید فراموش کنیم که:
«ما یک سیلى خوردیم از اشتباه، ما همه این نابسامانیهایى که الان داریم براى اینکه اشتباه کردیم، نباید اشتباه تکرار بشود .» (9)
این سخن امام راحلقدس سره در سال 1360، پس از انفجار حزب جمهورى و شهادت 72 تن از یاران امام و انقلاب است، زمانى که در مجلس اول دستهاى از افراد وابسته حضور داشته و رئیس جمهور وقت (بنى صدر) بىلیاقتى و وابستگى خود را به اثبات رسانده بود . آیا با تعلل و کوتاهى ما در انتخابات دوره بعد، آن وقایع تلخ، تکرار نخواهد شد؟
حضرت امامقدس سره به منظور بالا رفتن ضریب اطلاعات و شناخت روحانیون در مورد کاندیداها، به آنان دستور مبادله اخبار را داده و مىفرماید:
«آقایان ائمه جمعه، علاوه بر اینکه با هم سمینار دارند، با سایر علماى بلاد تهران و قم در ارتباط باشند که انتخابات خوب باشد . این مسئله، مسئله شخص نیست، بلکه براى اسلام و از امور مهمه است و امروز عمده مسئولیتها به عهده شماست و کسى نباید کنار برود و شانه خالى کند .» (10)
امامقدس سره به منظور جلوگیرى از تکرار آن ایام تلخ و بالا رفتن ضریب اطلاعات و شناخت مردم در مورد سوابق کاندیداها، مشورت میان نیروهاى متعهد را سفارش نمودهاند; (11) چرا که بنا به فرموده امام على علیه السلام:
«من استقبل وجوه الآراء، عرف مواقع الخطا; (12)
هرکس از آرا و نظریات مختلف استقبال کند، مواضع [اشتباه و] خطا را خواهد شناخت .»
امام خمینىقدس سره پس از تحقیق در مورد کاندیداها، براى اطمینان بیشتر از اخبار بدست آمده، میزانى را در اختیار مردم عزیز قرار دادهاند تا تمام راههاى سوء استفاده مسدود شود، و آن میزان، نفى سیاستزدگى و بازیچه گروهها واقع نشدن است:
«در تشخیص خوب و بد، اتکال به قول غیر نکنید، مگر اشخاصى باشند که مورد اطمینان خودتان باشد، صد در صد ... اگر چنانچه اشخاص مطمئن باشند که آنها تشخیص بدهند، شهادت بدهند که فلان آدم جهات مختلفش همه خوب است، آن وقت مانعى ندارد که کسى به واسطه تشخیص آنها و اطمینان به اینکه این صحیح است، راى هم به آنها بدهد; اما این طور نیست که کورکورانه انسان دنبال این باشد که ببیند کیک چه گفته، این صحیح نیست، این در اسلام نیست و در جمهورى اسلامى هم نباید باشد .» (13)
«ما نباید مقلد کسى باشیم که هر چه را عدهاى تشخیص دادند، همان را عمل کنیم; بلکه باید کاملا توجه کنیم که مثلا در تهران چه کسانى لیاقت دارند که هم مسائل روز را بفهمند و هم متدین باشند و هم براى اسلام کار کنند، اشخاصى را انتخاب کنیم که از هر جهت صالح باشند، اگر کسان دیگرى هم اشخاص صالحى داشتند، به آنها راى دهید; والا نه .» (14)
بنابراین، از سخنان امامقدس سره استفاده مىشود که تحقیق در مورد کاندیداها و آشنایى با سوابق و افکار آنها یکى از وظایف تمام اقشار ملت، در برخورد با مسئله حساس انتخابات است و باید همواره به یاد داشت که:
«اگر چنانچه دقت در این [سوابق افراد] نشود و مردم توجه به این امر نکنند، مسئولند پیش خدا . اگر فردا یک گرفتارى براى لتبه واسطه اینها پیش بیاید، ما که مىخواهیم افراد را تعیین کنیم، مسئول هستیم، مسئولیت ما بزرگ است . امروز وجاهت اسلام ممکن است در خطر باشد .» (15)
مهمترین نگرانى امام امت:
امام هوشیار، همواره از اشخاص فرصتطلبى که اعمال و گفتار آنان، نشان دهنده عدم اعتقادشان به اسلام و جمهورى اسلامى است، اما با استفاده از شعارهاى به ظاهر مردمى و جنجال آفرینى در صحنه مطبوعات خود را وفادار به مردم، قانون و اسلام معرفى مىکنند، نگران بودند و مردم را به هوشیارى و مطالعه در سوابق این اشخاص و گروهها فرمان مىدادند و امروز پس از گذشتبیش از دو دهه از پیروزى انقلاب ، چنین خطرى را در جامعه با وضوح بیشترى درمىیابیم و به اهمیت هشدارهاى آن عزیز پى مىبریم:
«خوف آن دارم که تبلیغات براى اشخاصى که به اسلام و جمهورى اسلامى اعتقاد ندارند و اعمال و گفتار آنان در این یک سال شاهد آن است و اکنون براى راه پیدا کردن به مجلس و براى کارشکنى و جنجال در محیط مقدس مجلس شوراى اسلامى، خود را هوادار اسلام و مسلمانان جا مىزنند، در قشرى از ملت و جوانان پاکدل تاثیر کند و آراى مقدس خود را به کسانى دهند که به نفع اجانب، با اسلام و جمهورى اسلامى مخالفت اساسى دارند . امید است ملت مبارز متعهد با "مطالعه دقیق در سوابق اشخاص و گروهها" آراى خود را به اشخاصى دهند که به اسلام عزیز و قانون اساسى وفادار باشند و از تمایلات چپ و راست، مبرا باشند و به حسن سابقه و تعهد به قوانین اسلامى و خیرخواهى امت، معروف و موصوف باشند . باید ملتشریف بدانند که انحراف از این امر مهم اسلامى، خیانتبه اسلام و کشور است .» (16)
رهبر معظم انقلاب نیز بر همین اساس در آستانه انتخابات مجلس پنجم، چنین هشدار مىدهند:
«باید مراقب باشید که آدمهاى اهل سوء استفاده و بىاعتقاد به رسالت انقلابى و مسئولیت نمایندگى و کسانى که مىخواهند فقط وارد مجلس بشوند تا سوء استفاده بکنند و خداى نکرده خرابکارى انجام بدهند، وارد مجلس نشوند .» (17)
تمام این تاکیدات و هشدارهاى امام راحلقدس سره و مقام معظم رهبرى، در دقت و تحقیق درباره کاندیداها و کوتاه نیامدن در برابر جوسازیهاى آنان، بر اساس اهمیت مجلس و تاثیر شگرف این سنگر مهم بر زندگى اقتصادى و فرهنگى مردم و آینده انقلاب است .
اگر مردم آگاه، دقت نکنند و به سادگى با انتخابات برخورد نمایند و یا حب و بغضهاى سیاسى و جناحى را بر مصلحت کشور و رضاى خدا مقدم نمایند، مشکلات گذشته تکرار خواهد شد و کسانى که مىخواهند کشور را به باد نیستى و ذلت وابستگى بسپارند، پیروز شده و سنگر قانونگذارى را به دستخواهند گرفت .
ب) حضور در حوزه انتخابیه
بدیهى است که حاضر شدن بر سر صندوقهاى راى و انتخاب اصلح، از بدیهىترین وظایف هر فرد ایرانى و مسلمان است . اگر این امر بدیهى سبک شمرده شود، مسئولیتى به همراه دارد که سنگینى آن در کلام امام راحلقدس سره چنین است:
«اگر مسامحه کنید، مسئول هستید پیش خداى تبارک و تعالى، اگر نروید و راى ندهید و آنها که جدیت دارند به اینکه وارد بشوند در مجلس و به هم بزنند اوضاع ایران را، آنها خداى نخواسته بروند، مسئولیتش به عهده شما است، مستقیما . مسئولیت همه طبقات دارند، مراجع مسئولند، علما مسئولند، ائمه جماعت مسئولند، خطبا مسئولند، تجار مسئولند، بازرگانان مسئولند، دانشگاهیها مسئولند، طلاب علوم دینیه مسئولند، کارگرها مسئولند، همه مسئولند .» (18)
اهمیت این حضور با توجه به شیطنتهاى دشمنان انقلاب، پس از رحلتحضرت امام دو چندان است، به طورى که مقام معظم رهبرى - مد ظله العالى - مىفرمایند:
«ملت ایران، شرکت در انتخابات را یک فریضه بداند، یک عمل واجب . دشمن تمام نیروهاى تبلیغاتى خودش را بسیج کرده تا کارى کند که این انتخابات با استقبال مواجه نشود تا بتوانند بگویند که بعد از امام، دیگر انتخابات درستى با حضور ملت انجام نگرفت .» (19)
مسئولیت این امر خطیر از دیدگاه امام، به حدى است که حضرتش آن را در کنار نماز قرار داده و فرمود:
«باید همه شما ، همه ما زن و مرد، هر مکلف ، همان طور که باید نماز بخواند، همان طور باید سرنوشتخودش را تعیین کند .» (20)
از این جمله حضرت امامقدس سره به راحتى مىتوان دریافت که ترغیب و تشویق مردم در این امر مهم تا چه اندازه لازم و واجب است .
ج- تشویق مردم به شرکت در انتخابات
بهتر است ، کمى در این باره که چرا حضرت امامقدس سره شرکت و حضور در انتخابات را کنار نماز قرار داده، دقت کنیم . آیا فرد مسلمانى که به سن تکلیف رسیده، مىتواند نماز را ترک کند؟ یک روحانى تا چه اندازه باید مبلغ نماز و احکام فرعیه اسلام باشد؟ راستى چرا نماز؟ چرا با اعمال عبادى دیگر سنجیده نشده است؟ آیا جز این است که نماز ستون دین بوده و تمام اعمال دیگر در سایه آن به پا مىشود؟ بنا بر این، شرکت در انتخابات و حفظ نظام اسلامى به اندازه نماز اهمیت دارد، چرا که تمامى اعمال و حتى عبادتى چون نماز نیز به دلیل حکومتها تضعیف و یا تقویت مىشود . حال به خوبى مىتوان اهمیت این کلام امامقدس سره را درک کرد:
«باید همه شما با تمام جدیت در این [انتخابات]، همه اشخاصى که در هر جا هستند، اهل علمى که در هر جا هستند با کمال جدیت مردم را دعوت بکنند به دخالت ، دخالت کنند در مسئله، حاضر بشوند .» (21)
آیا طلاب نباید براى آگاهى مردم در مسائل عبادى ، از درس و بحث دست کشیده ، به شهرها و روستاها هجرت کنند و در ماههاى تبلیغى و مواقع ممکن به ارشاد مردم بپردازند؟ در مورد مسائل سیاسى همچون انتخابات چطور؟ امامقدس سره در این باره مىفرماید:
«ما مکلفیم در امور سیاسى دخالت کنیم، مکلفیم شرعا، همان طور که پیغمبر مىکرد، همان طور که حضرت امیر مىکرد . در این ایام که اعلان مىکنند مسئله انتخابات رئیس جمهور [است]، آن اشخاص که در حوزهها هستند باید دست از کارها بردارند و راه بیفتند تو شهرها و دهات و روستاها و آن جاهاى دورافتاده و کمک کنند و اگر نکنند، فردا مسئولند پیش خدا .
مردم را دعوت کنند به دخالت در امور، به انتخاب یک رئیس جمهور صحیح، کمک کنند براى رساندن صندوقها به روستاهاى دور افتاده، اگر شما نکنید، آنهایى که بر ضد شما هستند، مىکنند این کار را، تبلیغ مىکنند آنجاها . شماها مبلغ اسلام هستید، امروز تبلیغ اسلام براى حفظ خود اسلام [است] .» (22)
آیا چهرههاى سرشناس روحانیت که مورد وثوق و اطمینان قشرهاى مختلف هستند، نباید از میان کاندیداهاى موجود در هر شهر، افراد صالح که توانایى حضور در سنگر مجلس را دارند، به مردم معرفى نمایند تا مجلس آینده، یاورى مناسب و بازویى قوى در راستاى اهداف بلند «ولایت فقیه» در ایران اسلامى و جهان باشد؟
نباید فراموش کنیم که امام خمینىقدس سره کنارهگیرى روحانیت و عدم حضور آگاهانه آنان را باعثبه وجود آمدن بسیارى از مشکلات دوران قبل از انقلاب مىدانستند:
«من به قشر روحانیت هم عرض مىکنم که کنارهگیرى موجب این مىشود که همان طورى که در سابق، کنارگیرى علماى مذاهب، اسباب این شد که ملت ما و بزرگانشان جدا شدند و هر کارى خواستند دولتها کردند و دولتها را به حال خود گذاشتند و هر طور سرکشى خواستند کردند، اگر چنانچه شما از صحنه بیرون بروید، علما، دانشمندان از صحنه بیرون بروند، این اسباب این مىشود که باز آن مسائل سابق پیش بیاید .» (23)
د- معرفى اصلح به مردم
یکى از قشرهایى که امام عزیزقدس سره براى مشورت مردم معرفى نموده و بر آن تاکید داشتهاند، روحانیون و طلاب معظم مىباشند . طبیعى است که در مقابل سفارش حضرت امامقدس سره مبنى بر انتخاب اصلح، روحانیت نیز مؤظف است در راستاى رشد و هدایت صحیح و مصلحت مردم، کاندیداى اصلح از هر قشر و گروهى را به مردم معرفى کند .
اگر کسى پس از تحقیق، شناسایى و آشنایى با کاندیداها، فرد اصلح را از جهات اخلاقى، سیاسى، علمى و اطلاعات لازم براى حضور در سنگر مجلس مناسب تشخیص داد، چطور مىتواند ساکتبماند و مردم شهید پرور را در مقابل تبلیغات مسموم رادیوهاى بیگانه و وعدههاى فریبکارانه جمعى از کاندیداهاى دنیا دوست و یا مخالف با ولایت فقیه رها کند، حتى اگر فرد اصلح در جناح و گروه او نباشد؟! آیا چنین اشخاصى شامل این سخن پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله نخواهند شد:
«ان العالم الکاتم علمه، یبعث انتن اهل القیامة ریحا یلعنه کل دابة حتى دواب الارض الصغار; (24)
همانا عالمى که علمش را پنهان مىکند، بدبوترین اهل قیامتبرانگیخته مىشود، در حالى که تمام جانداران; حتى جانداران کوچک زمین او را لعنت مىکنند .»
امام خمینىقدس سره در جمع اعضاى حزب جمهورى اسلامى خطاب به افراد حزب اللهى مىفرماید:
«باید خیلى دقتبکنید، کاندیدتان را تعیین کنید و ارائه بدهید به مردم، این کاندید ماست، این است که براى اسلام کار مىکند، ترویج کنید از آن .» (25)
آن عزیز راحل، در کنار معرفى افراد اصلح و تذکر این مطلب که تمام اقشار آزادند که کاندیدا معرفى نمایند، به معرفى کنندگان نیز نکاتى را متذکر شدهاند . ایشان معرفى اشخاص را در درجه اول، یک محک و میزان براى شناخت هر فرد از خودش مىداند:
«انتخاب اصلح براى مسلمین، یعنى انتخاب فردى که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد و همه چیز را بفهمد . چون در مجلس، اسلام تنها کافى نیست، بلکه باید مسلمانى باشد که احتیاجات مملکت را بشناسد و سیاست را بفهمد و مطلع به مصالح و مفاسد کشور باشد و ممکن استبه شما و گروه شما هم مربوط نباشد، که اگر اصلح را انتخاب کردید، کارى اسلامى مىکنید و این یک محکى استبراى خودتان که تشخیص بدهید، انتخاب براى اسلام استیا براى صلاح خودتان .» (26)
حضرت امامقدس سره در کلام دیگرى، انتخاب اصلح را ضابطهگرایى معرفى نموده است:
«اگر کسى یا کسانى را در غیر گروه یا صنف خود یافتند که از افراد گروهشان لایقتر است، او را کاندید کنند . مسئله انتخابات یک امتحان الهى است که گروهگرایان را از ضابطهگرایان ممتاز مىکند و مؤمنین و متعهدین را از مدعیان جدا مىنماید .» (27)
ه) حضور در انتخابات به عنوان کاندیدا
به طور کلى، دین اسلام بر این اصل بنیان گرفته که انسانها در تمام مراحل زندگى در برابر اعمال خود مسئولند . آدمى اگر براى امرى که توانایى انجام آن را دارد، پیشقدم نشود، در پیشگاه خدا مسئول است، همچنین اگر توانایى انجام آن را نداشت، ولى با تشویق هواى نفس خویش پیشقدم شد و میدان را از افراد توانا ربود، نزد خداوند مسئول است . البته این اصل مهم در تمام مراحل زندگى انسان جاریست و اختصاص به امر مشارکت در انتخابات یا روحانى بودن ندارد .
رسول اکرم صلى الله علیه و آله در این باره چنین مىفرماید:
«من تقدم على قوم من المسلمین و هو یرى ان فیهم من هو افضل منه، فقد خان الله ورسوله والمسلمین; (28)
هر کس خود را بر جمعى از مسلمین مقدم کند، در حالى که مىبیند، فردى شایستهتر از او در میان آنان است، یقینا به خدا و پیامبرش و مسلمین خیانت کرده است .»
براساس این اصل مهم، وظیفه هر فرد مسلمان متعهد است که در صورت داشتن توانایى حضور در سنگر مجلس، خود را به مردم معرفى کند، به خصوص روحانیون متعهد; چرا که اسلام و مردم، از عدم حضور این قشر متعهد آگاه، ضربههاى بسیارى خورده و هنوز داغ عدم حضورشان بر پیکره نظام اجتماعى ما نمایان است . حضرت امامقدس سره کنارهگیرى روحانیت را علتبسیارى از مشکلات برشمردهاند:
«اگر در صدر مشروطه علما آمده بودند در میدان، مؤمنین آمده بودند، روشنفکرهاى متعهد آمده بودند و مسلمانهاى متعهد آمده بودند و قبضه کرده بودند مجلس را و نگذاشته بودند که دیگران بیایند مجلس را بگیرند، ما به این روزگار نمىرسیدیم، ما مملکتمان خراب نمىشد، ما عزتمام از بین نمىرفت .» (29)
بنا بر این، حضور روحانیت، فرضى است مسلم، به خصوص در این دوره که عدهاى با نقشههاى از پیش طراحى شده، سعى در حذف روحانیت آگاه، مبارز و دلسوز از حضور در صحنه قانونگذارى کشور دارند و چنین جلوه مىدهند که مجلس آینده، نیاز به افراد متخصص دارد، در حالى که حضور «روحانیت آگاه به احکام شرعى و سیاسى» ، خود از تخصصهاى انکارناپذیر مجلس است، تا طرحها و لوایح با قدرت علمى بیشترى به شوراى نگهبان عرضه شود و با اصول اسلام و قانون اساسى مطابقت داشته باشد .
علاوه بر این، جمعى از روحانیون، در کنار دارا بودن شرایط اخلاقى و علمى حوزوى، از علوم دانشگاهى نیز بهره بردهاند .
امام خمینىقدس سره ملت مسلمان را به این نقشه که در دوران مشروطه توسط دشمن به اجرا درآمد، توجه داده و معتقدند که با کنار گذاشتن روحانیت، به مرور زمان افراد متدین دیگر را نیز از صحنه خارج مىکنند:
«به دنبال خروج روحانیون یا به عبارت دیگر اخراج آنان از صحنه، عموم متدینین از هر قشرى از اقشار، چه فرهنگى، چه کارگرى، چه ادارى و بازارى و چه غیر اینها نیز از دخالت کناره گرفتند و یا بر کنارشان کردند و آن شد که شده .
اکنون ما باید از آن توطئهها و مفاسدى که از انزواى متدینین پیش آمد و سیلى که اسلام و مسلمین خوردند، عبرت بگیریم و بدانیم و بفهمیم که نظام اسلام و اجراى احکام آسمانى آن و مصالح ملت و کشور اسلامى و حفظ آن از دستبرد اجانب، بستگى به دخالت اقشار مختلف و بویژه روحانیون محترم و مراجع معظم دارد و اگر خداى نخواسته بر اسلام یا کشور اسلامى از ناحیه عدم دخالت در سرنوشت جامعه، لطمه و صدمهاى وارد شود، یک یک تمام ملت در پیشگاه خداى قهار توانا مسئول خواهیم بود و نسلهاى آینده که ممکن است از کنارهگیریهاى کنونى مورد هزارگونه تجاوز واقع شوند، ما را نبخشند .» (30)
البته باید توجه داشت که سفارش امام راحلقدس سره، تنها به حضور این لباس در مجلس خلاصه نمىشود، بلکه آنچه مهم است، حضور آگاهانه، و تدین همراه با تخصص است . امامقدس سره به این نکته نیز در کلام خود چنین اشاره کرده و مىفرماید:
«مجرد اینکه این خیلى آدم خوبى است، اول وقت نمازش را مىخواند و نماز شب مىخواند، این براى مجلس کفایت نمىکند، مجلس اشخاص سیاسى لازم دارد، اشخاص اقتصاددان لازم دارد، اشخاص سیاستمدار لازم دارد، اشخاص مطلع بر اوضاع جهان لازم دارد . باید تعهد به اسلام باشد و موافقتبا جمهورى اسلامى باشد، لکن این مسائل هم باشد . در یک مجلس باید همه چیز باشد .» (31)
وبر این اساس، دو شرط مهم براى نماینده روحانى ذکر مىکردند:
«مجلس ... محتاج به علما و روحانیون مطلع از احکام شرعى و سیاسى اسلام است .» (32)
و در کلامى دیگر، حضور افرادى مانند مرحوم مدرسقدس سره را لازم و مؤثر دانسته مىفرماید:
«باید دانست مسلمان بودن تنها فایدهاى ندارد، باید جمهورى اسلامى را قبول داشته باشد و از مسائل روز اطلاع داشته باشد . سعى کنید مثل مرحوم مدرس (33) را انتخاب کنید، البته مثل مدرس که به این زودیها پیدا نمىشود، شاید آحادى مثل مدرس باشند، کسانى را که انتخاب مىکنید باید مسائل را تشخیص دهند، نه از افرادى باشند که اگر روس یا آمریکا یا قدرت دیگرى تشرى زد، بترسد . باید بایستند و مقابله کنند .» (34)
البته در کشور اسلامى ما در هر دوره، افرادى با خصوصیات نزدیک به شهید مدرسقدس سره براى انتخابات مجلس به چشم مىخورند، چهرههاى با تقوایى که به مسائل سیاسى، اقتصادى و فرهنگى روز آشنا بوده و لیاقتخود را در سالهاى قبل و بعد از انقلاب به اثبات رسانده و در مقابل زندگى فریبنده دنیا، سیره امام خویش و رهبر عزیزمان را در پیش گرفتهاند .
ملتشریف ایران نیز همانند دورههاى قبل با درایت و هوش سیاسى خود از میان کاندیداهاى موجود، روحانیون برجسته، عالم و امتحان شده نظام که عشق خود به «ولایت فقیه» را به اثبات رساندهاند، بر مىگزینند و اجازه ورود به افراد معلوم الحال - حتى در لباس روحانیت - که از جهات مختلف سیاسى و دنیایى ضعف خود را نشان دادهاند، نخواهند داد . و اگر در بعضى از حوزههاى انتخابى، روحانیت آگاه، متدین و آشناى به مسائل سیاسى و اقتصادى کشور وجود نداشت، از کاندیداهاى موجود، افرادى را که در درجه اول، تعهد عملى خود را به اسلام و آرمانهاى امامقدس سره و مقام معظم رهبرى - مدظله العالى - به اثبات رساندهاند و در کنار آن از تخصص و آگاهى سیاسى و اقتصادى برخوردارند و مورد وثوق روحانیون سرشناس و متعهد منطقه مىباشند، انتخاب خواهند کرد .
بنا بر این، نباید اصرار داشت که روحانیان، فقط باید کاندیداى روحانى را به مردم معرفى کنند . زیرا وظیفه، «معرفى اصلح است» در هر لباسى .
امام عزیزقدس سره در سخنان خود علاوه بر یادآورى لزوم حضور روحانیت در صحنه مجلس شوراى اسلامى، این نکته را نیز متذکر شدهاند که روحانیون معظم، باید در مسئولیتهاى فرهنگى و اجتماعى خود دقت کنند که کدام سنگر به نفع اسلام و مسلمین است، چرا که گاهى حضور یک روحانى به عنوان یک مبلغ و هدایت کننده فرهنگى منطقه، بسیار ضرورىتر از حضور در سنگر مجلس است، به خصوص بزرگوارانى که مسئولیتهاى فرهنگى و علمى مؤثرى در نهادها و شهرهاى خود به عهده دارند .
بنا بر این، نباید پنداشت که تنها مجلس، جاى خدمت است، بلکه باید مصلحت اسلام و مسلمین و تواناییهاى فردى را نیز در نظر گرفت . در این کلام امام راحلمانقدس سره، دقت کنید:
«حضرات روحانیون از ائمه جمعه و جماعات یا سایر آقایان محترم، توجه کنند که شهرهاى خود را از خدمتگزاران به ملت و بندگان صالح خدا خالى نکنند که خدمتبه مردم و رفع حاجات آنان و تربیت علمى و اخلاقى بندگان خدا که شغل شریف روحانیت است، بر هر چیز مقدم است ، مگر آنکه بدانند وجود آنها در مجلس براى خدمتبه اسلام مفیدتر است . میزان در نظر همه، ارزش خدمتباشد نه خداى نخواسته تحصیل مقام .» (35)
پىنوشت:
1) الغیبة، الطوسى، ص 177 .
2) صحیفه نور، ج 18، ص 198 (12 دى 62) .
3) همان، ص 232 (22 بهمن 62) .
4) نماز جمعه تهران، 8 فروردین 71 .
5) در مصاحبه با مجله سروش، 15 بهمن 62 .
6) صحیفه نور، ج 14، ص 235 (4 خرداد 60) .
7) همان، ج 12، ص 3 (21 اسفند 58) .
8) همان، ج 17، ص 272 (14 خرداد 62) .
9) همان، ج 15، ص 167 (13 تیر 60) .
10) همان، ج 18، ص 152 (4 آبان 62) .
11) همان، ص 152 (4 آبان 64) .
12) فروع الکافى، ج 8، ص 22; نهج البلاغه، حکمت 173 .
13) صحیفه نور، ج 18، ص 203 (13 دى 62) .
14) همان، ص 198 (12 دى 62) .
15) همان، ج 9، ص 271 (17 آبان 58) .
16) همان، ج 12، ص 3 (21 اسفند 58) .
17) روزنامه اطلاعات، 15 بهمن 74 .
18) صحیفه نور، ج 12، ص 6 (22 اسفند 58) .
19) نماز جمعه تهران، 8 فروردین 71 .
20) صحیفه نور، ج 15، ص 168 (7 مهر 60) .
21) همان، ج 15، ص 58 (10 تیر 60) .
22) همان، ج 15، ص 59 (10 تیر 60) .
23) همان، ج 17، ص . 79 (27 آبان 61) .
24) المحاسن، ج 1، ص 361 .
25) صحیفه نور، ج9، ص 128 (23 شهریور 58) .
26) همان، ج 18، ص 136 (13 مهر 62) .
27) همان، ص 232 (22 بهمن 62) .
28) الغدیر ، ج 8، ص 291 .
29) صحیفه نور، ج 12، ص 6 (22 اسفند 58) .
30) همان، ج 18، ص 231 (24 بهمن 62) .
31) همان، ج 12، ص 204 (13 دى 62) .
32) همان، ج 18، ص 231 (22 بهمن 62) .
33) مرحوم عبدالعلى لطفى که با مدرس روابط سیاسى و دوستانهاى داشت، در جزوهاى تحت عنوان «بیرنگ» ، به شخصیت مدرس، چنین اشاره کرده است:
«مدرس مردى بود شجاع، مبارز، پرهیزگار، قاطع، مصمم، دلسوز، بشردوست، داراى قدرت قوى در پیش بینیها و خواندن حوادث آینده و درک نتیجه آنها و در معالجه بسیارى از دردهاى سیاسى، اهل مشورت، ساکت در استماع اظهارنظرها، داراى صاعقه برقآساى فکرى در پاسخ آنها و در عین حال بذلهگو، اما نه به طریق استهزاء و تحقیر و تخفیف و تکذیب، بلکه با بکار بردن منطق خاص خود، در سایه آن براى مجاب کردن حریف و انداختن او در بن بستهاى استدلال» (داستانهاى مدرس، ص 125) .
34) صحیفه نور، ج 18، ص 198 (12 دى 62) .
35) همان، ج 18، ص 232 (22 بهمن 62) .
